Bij diepdruk liggen de delen die bedrukt worden lager dan de onbedrukte delen. In een printplaat worden uitsparingen gemaakt, waarna de plaat met inkt wordt bedekt. Vervolgens wordt de inkt van de plaat geveegd, waardoor er alleen in de uitsparingen inkt achterblijft. Daarna wordt er op de plaat vochtig papier gelegd. Met een zware roller of twee cilinders worden de plaat en het papier samengedrukt. Door dit samendrukken trekt de inkt in het papier. Daarna kan het papier van de plaat worden afgehaald. Een variant op deze techniek is blinddruk. In plaats dat er inkt op het papier wordt aanbracht wordt er een reliëf in het papier gemaakt.
Meerdere vormen van diepdruk
Je hebt verschillende soorten diepdruk. Deze soorten onderscheiden zich door de manier waarop de verdiepte delen worden gemaakt. Deze soorten zijn weer onder te verdelen in natte en droge technieken. Natte technieken zijn lijnets, (suiker)aquatint en vernis-mou. Droge technieken zijn droge naald, kopergravure of burijngravure en mezzotint. Daarnaast is er nog een nieuwe techniek: fotopolymeer.
Wat is lijnets?
Bij de natte technieken wordt er gebruik gemaakt van een scheikundige reactie. Door deze reactie worden de delen die bedrukt moeten worden verwijderd. Bij lijnets wordt er een laagje zuurbestendige etsgrond, zoals hars, aangebracht op een metalen plaat. Als de hars droog is, wordt vervolgens de tekening met een naald aangebracht. Daarna wordt de plaat in een bak met etszuur gelegd. Het zuur zorgt er voor dat het metaal uit de lijnen verdwijnt. Daardoor houd je groefjes over, waarin de inkt wordt gedaan.
Auqatint en vernis-mou
Aquatint lijkt op lijnets. Alleen wordt er dan gewerkt met verschillende diktes hars. Deze techniek wordt veel gebruikt om in vlakken verschillende nuances aan te brengen, terwijl lijnets een afbeelding in lijnen oplevert. Bij suikeraquatint wordt de inkt vermengd met suiker en Arabische gom. De suiker wordt daarna in een waterbad opgelost. Bij vernis mou wordt er een dun laagje schapenvet aangebracht. In dat vet kun je allerlei zachte voorwerpen drukken, zoals bladeren van bomen. Ook kun je een tekening maken door op een vel papier te tekenen dat je op het vet hebt gelegd. Daarna wordt de plaat ook in zuur gelegd. Deze lijnen zijn veel minder hard dan bij lijnetsen. Met lijnets kun je wel grote oplages drukken. Met de andere technieken niet. omdat de kwaliteit van de plaat met elke afdruk iets minder wordt.
Droge technieken
Bij droge naald, metzzotint en gravures wordt er direct in het materiaal gekerfd. Daardoor ontstaan er groeven. Welk gereedschap wordt gebruikt hangt af van de methode. Bij droge naald is dat een hardstalen etsnaald. Graveren gebeurt met een burijn of graveerstift. Voor mezzotint worden een wiegijzer, schraapstaal en polijststaal gehanteerd. Je kunt verschillende materialen gebruiken om in te kerven. Zink en koper worden het meest gebruikt, maar hout en kunststof is ook mogelijk.
Wat is fotopolymeer?
Een nieuwe vorm van diepdruk is fotopolymeer. Bij deze techniek wordt er een lichtgevoelige gel in de vorm van een film aangebracht op een zinkplaat. Daarna wordt de plaat belicht. Het licht zorgt er voor dat de gel uithardt. Op de onbelichte plekken blijft de gel zacht. Deze gel kun je daarna uit de plaat wassen. Op die manier krijg je hoogteverschil. Deze methode is is onder andere geschikt om foto’s over te zetten op inkt. Wil je meer over deze of de hierboven genoemde methodes weten? Kijk dan op de website van Else van Luin.
Diepdruk en stickers
Diepdruk wordt niet gebruikt voor stickers. Vergeleken met andere druktechnieken is diepdruk duur. Een aantal methodes is alleen interessant bij grote oplages, omdat de cilinder waarin de afbeelding en/of tekst is gegraveerd na elke druk opnieuw moet worden bekleed. Stickers worden lang niet altijd in grote oplages gedrukt. Voor verpakkingen en tijdschriften wordt deze techniek nog wel gebruikt als alternatief voor offset. Andere vormen van diepdruk zijn wel geschikt voor hele kleine oplages. Maar omdat de kwaliteit per afdruk steeds iets minder wordt, zijn die technieken voor stickers niet interessant. Overigens hebben de nieuwe diepdrukmachines wel meer mogelijkheden dan de oudere. Zo is het mogelijk om keerstangen te plaatsen, zodat je dubbelzijdig kunt drukken, en kunnen uv-aflakstations en droogsystemen worden toegevoegd.